ਤੁਹਾਡੇ ਧਿਆਨ ਹਿੱਤ: ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੂਚਨਾ

ਤੁਹਾਡੇ ਧਿਆਨ ਹਿੱਤ: ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੂਚਨਾ
ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ 57 ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਬਾਰੇ ਸਮੀਖਿਆ ਦੀ ਕਿਤਾਬ 'ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ' ਨੂੰ ਖ਼ਰੀਦਣ ਲਈ ਬਲੌਗ 'ਤੇ ਦਿੱਤੇ ਐਡਰੈਸ 'ਤੇ ਈਮੇਲ ਕਰੋ। ਸ਼ੁਕਰੀਆ।

ਤੁਹਾਡੇ ਧਿਆਨ ਹਿੱਤ - ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੂਚਨਾ

ਸੂਚਨਾ: ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ :

ਆਪਣੀ ਹੁਣੇ ਇੰਡੀਆ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ ਪੁਸਤਕ ‘ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ (ਸਮੀਖਿਆ)’ ਨੂੰ ਮੈਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ‘‘Canadian Punjabi Literature (Commentary)’’ ਨਾਮ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਕਿਸੀ ਵਧੀਆ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੀ ਅਜਿਹੇ ਵਧੀਆ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਦਾ ਨਾਮ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਜੋ ਮੇਰੀ ਪੁਸਤਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਸ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਦਾ ਨਾਮ ਜਾਨਣਾ ਚਾਹਾਂਗਾ।

Sukhinder

Editor: SANVAD

Box 67089, 2300 Yonge St.

Toronto ON M4P 1E0

Tel. (416) 858-7077

Email: poet_sukhinder@hotmail.com

http://www.canadianpunjabiliterature.blogspot.com/



Wednesday, October 14, 2009

ਸੁਖਿੰਦਰ - ਲੇਖ

ਪਰਵਾਸੀ ਬੰਦੇ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦੀਆਂ ਤਹਿਆਂ ਫਰੋਲਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ - ਕੁਲਜੀਤ ਮਾਨ

ਲੇਖ

ਮਾਂ, ਧੀ, ਪਤਨੀ, ਮਹਿਬੂਬਾ - ਇਹ ਸਾਰੇ ਹੀ ਰਿਸ਼ਤੇ ਮਰਦ ਨੂੰ ਔਰਤ ਤੋਂ ਹੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ; ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਔਰਤ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਮਰਦ-ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਅੱਤਿਆਚਾਰੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੀ ਚੱਕੀ ਵਿੱਚ ਪੀਸੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈਸਾਡੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਚੇਤੰਨ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਇਹ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਔਰਤ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਦੀਆਂ ਜ਼ੰਜੀਰਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਮੱਦਦਗਾਰ ਹੋਣ ਵਜੋਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਮਾਂ ਵਿਹਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਚੇਤਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਦੇ ਮੋਢੇ ਨਾਲ ਮੋਢਾ ਜੋੜ ਕੇ ਤੁਰਨਅਮਨ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਭਰਿਆ ਸਮਾਜ ਉਦੋਂ ਹੀ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆ ਸਕੇਗਾ ਜਦੋਂ ਔਰਤ ਅਤੇ ਮਰਦ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਸਾਥੀ ਸਮਝਣਗੇ; ਨਾ ਕਿ ਮਾਲਕ ਅਤੇ ਗ਼ੁਲਾਮਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਕੁਲਜੀਤ ਮਾਨ ਆਪਣੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਅਜਿਹੀ ਚੇਤਨਤਾ ਦਾ ਹੀ ਪਾਸਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦਾ ਹੈ

-----

ਕੁਲਜੀਤ ਮਾਨ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚਲੀ ਉਂਗਲ2007 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਸੀਕੁਲਜੀਤ ਮਾਨ ਲੰਬੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਹੈਉਹ ਬੜੀਆਂ ਸੰਘਣੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖਦਾ ਹੈਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਪਾਤਰਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦੀਆਂ ਤਹਿਆਂ ਫਰੋਲਦਾ ਹੋਇਆ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਵੀ ਉਸਾਰਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਉਹ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿਤੇ ਉਹ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਕੈਨਵਸ ਉੱਤੇ ਕੋਈ ਕਲਾ-ਚਿੱਤਰ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ

ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚਲੀ ਉਂਗਲਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚਲੀ ਉਂਗਲਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈਇਹ ਕਹਾਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨੂੰ ਘੁਣ ਵਾਂਗ ਖਾਹ ਰਹੀ ਠੱਗ-ਬਾਬਿਆਂ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵੱਲ ਸਾਡਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਦੀ ਹੈਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈਜਿੱਥੇ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਗਏ ਹਨ ਇਹ ਠੱਗ-ਬਾਬੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਪਿੱਛੇ ਹੀ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਹਨਇਨ੍ਹਾਂ ਠੱਗ-ਬਾਬਿਆਂ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਅਨਪੜ੍ਹ ਅਤੇ ਸਾਧਾਰਨ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਲੁੱਟਿਆ ਹੈ; ਇਨ੍ਹਾਂ ਠੱਗ-ਬਾਬਿਆਂ ਹੱਥੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਅਨਪੜ੍ਹ ਲੋਕ ਵੀ ਲੁੱਟੇ ਗਏ ਹਨਚਿੰਤਾ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਠੱਗ ਬਾਬਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਰਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈਇਨ੍ਹਾਂ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਠੱਗ ਬਾਬਿਆਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਛਪਦੇ ਹਨਕਈ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਤਾਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸੀ ਝਿਜਕ ਦੇ ਕਹਿ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਠੱਗ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋ ਉਹ ਲੋਕ ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਕਮਾਈ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਾਧਨ ਹਨਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਛੱਡ ਸਕਦੇ ਹਾਂ? ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਹਰ ਸਾਲ ਲੱਖਾਂ ਡਾਲਰਾਂ ਦੀ ਬੱਝੀ ਹੋਈ ਕਮਾਈ ਨ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਅਖਬਾਰ ਤਾਂ ਚੱਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇਇਹ ਠੱਗ ਬਾਬੇ ਮਹਿਜ਼ ਡਾਲਰਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੀ ਲੁੱਟ ਨਹੀਂ ਮਚਾਂਦੇ ਬਲਕਿ ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਗੁਲਾਮ ਬਣਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਉੱਤੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨਅਜੋਕੇ ਸਮਿਆਂ ਦਾ ਇਹ ਵੀ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਾਫ਼ੀਆ ਹੀ ਹੈਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਬੰਦੂਕਧਾਰੀ ਗੁੰਡਿਆਂ ਦੀਆਂ ਧਾੜਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨਜਿਹੜਾ ਵਿਅਕਤੀ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਜਾਇਦਾਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਠੱਗਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨ ਕਰੇ, ਉਸ ਦੇ ਗਲ ਵਿੱਚ ਗੂਠਾ ਦੇ ਕੇ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਹ ਨਹੀਂ ਝਿਜਕਦੇਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀਵਾਨ ਵੀ ਅੰਦਰਖਾਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਠੱਗ-ਬਾਬਿਆਂ ਦੇ ਮਾਫ਼ੀਆਂ ਦੀ ਜੀ ਹਜ਼ੂਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨਠੱਗ-ਬਾਬੇ ਮੁਕੰਦ ਨੀਰ ਦਾ ਮਾਫੀਆ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਪਾਤਰ ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਉੱਤੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਦਾ ਹੈ - ਇਸ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚਲੀ ਉਂਗਲਵਿੱਚ ਬੜੇ ਨਾਟਕੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ:

ਪਰ ਬਾਬਾ ਜੀ ਇਹ ਤਾਂ....ਮੇਰੇ ਚਿਹਰੇ ਤੇ ਹੁਕਮ ਅਦੂਲੀ ਦੀਆਂ ਹਵਾਈਆਂ ਉੱਡ ਰਹੀਆਂ ਸਨ

ਅਸੀਂ ਡੇਰੇ ਲਈ ਦੋ ਏਕੜ ਦਾਨ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ

ਮੁਕੰਦ ਨੀਰ ਨੇ ਘੜੀ ਵੇਖਦਿਆਂ ਬਾਂਹ ਜਿਹੀ ਖੜ੍ਹੀ ਕੀਤੀ

ਪਿੱਛੇ ਖੜ੍ਹੇ ਉਸਦੇ ਬੰਦਿਆਂ ਨੇ ਪੰਜ ਹਵਾਈ ਫਾਇਰ ਕਰ ਦਿੱਤੇ

ਬੱਸ ਹੋ ਗਿਆ ਫੈਸਲਾ, ਹੁਣ ਹੋਰ ਬਹਿਸ ਨਹੀਂ

ਮੇਰੇ ਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਔਸਾਣ ਹੀ ਮਾਰੇ ਗਏਮੈਂ ਸਾਰੀ ਲੀਲਾ ਹੀ ਸਮਝ ਗਿਆਮੈਂ ਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਚੁੱਪ ਹੀ ਵੱਟ ਲਈਮੁਕੰਦ ਨੀਰ ਮੇਰੀ ਚੁੱਪ ਵੇਖ ਕੇ ਚੁੱਪ ਕਰ ਗਿਆਕੁਝ ਅਟਕ ਕੇ ਬੋਲਿਆ, “ਅੱਜ ਤੀਸਰੇ ਪਹਿਰ ਸਤਸੰਗ ਤੇ ਝੰਡੇ ਦੀ ਰਸਮ ਲਈ ਸ਼ੁਭ ਮਹੂਰਤ ਹੈ, ਮੰਗਲ ਨੂੰ ਅਸ਼ਨਾਨ ਕਰਵਾ ਦੇਣਾਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਟਿੰਡ ਫੌੜੀ ਸ਼ਾਮ ਤੱਕ ਵੱਡੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚੋਂ ਚੁੱਕ ਲਿਉ

ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ ਮੈਨੂੰ ਗੁੱਸਾ ਆ ਗਿਆਇਹ ਵੀ ਕੋਈ ਜੀਣਾ ਹੈ? ਮੈਂ ਭੱਜਾ ਅੰਦਰ ਗਿਆ ਤੇ ਬਾਰਾਂ ਬੋਰ ਦੀ ਦੁਨਾਲੀ ਚੁੱਕ ਲਈਮਾਸੜ ਜੀ ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਦੁਨਾਲੀ ਵੇਖ ਕੇ ਭੱਜੇ ਆਏ ਤੇ ਮੇਰੀ ਬਾਂਹ ਫੜ੍ਹ ਕੇ ਬੋਲੇ, “ਮੂਰਖ ਨਾ ਬਣਕੀਹਦੇ ਨਾਲ ਲੜੇਂਗਾ? ਆਪਾਂ ਬਹਿ ਕੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਕੋਈ ਇੰਨਾ ਵੀ ਹਨੇਰ ਨਹੀਂ ਪਿਆ

ਮੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਸ਼ਾਂਤ ਹੁੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਵੀ ਘੋੜਾ ਦੱਬ ਹੋ ਗਿਆਮੇਰੇ ਚਲਾਏ ਫਾਇਰ ਦੀ ਗਰਮਾਇਸ਼ ਪੰਜਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕਾਫੀ ਘੱਟ ਸੀਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਚਿਮਟੇ ਛੈਣੇ ਖੜਕਦੇ, ਇਹ ਝੰਡੇ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਲਿਪਦੇ ਗੋਹੇ ਤੇ ਬੇਤਰਤੀਬੇ ਪੂੰਝੇ, ਇਹ ਲਾਲ ਚੂਨੇ ਦੇ ਘੇਰੇ, ਕਬਜ਼ਾ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਗਏ? ਮਾਸੜ ਜੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਇਹ ਕਬਜ਼ਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈਅਨਜਾਣ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਜਾਣ ਦਾ ਤਾਂਤਾ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਸੀਮੇਰਾ ਘਰ, ਮੇਰਾ ਬੂਹਾ, ਮੇਰਾ ਗੇਟ ਸਭ ਕੁਝ ਹਾਰ ਰਿਹਾ ਸੀਪਰ ਅਜੇ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਤੂੰ ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਜਾਇਸ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਮੇਰਾ ਅਜੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਸੀਯੁੱਧ ਅਜੇ ਜਾਰੀ ਸੀਮੈਂ ਅਜੇ ਵੀ ਟਿਉਬਵੈੱਲ ਦਾ ਬੱਟਨ ਦੱਬ ਸਕਦਾ ਸੀਗੰਢੇ ਪੁੱਟ ਕੇ ਖਾ ਸਕਦਾ ਸੀਫਰਕ ਉਦੋਂ ਪੈਣਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਇਕ ਵਾਰ ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਗਿਆਇੱਕ ਵਾਰ ਕੈਨੇਡਾ ਆਉਣ ਲਈ ਬੂਹਿਉਂ ਪੈਰ ਕੱਢਿਆ ਨਹੀਂ ਤੇ ਯੁੱਧ ਹਾਰਿਆ ਨਹੀਂ

-----

ਭਰਿਸ਼ਟ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਪੁਲਿਸ ਵੀ ਕਿਵੇਂ ਠੱਗ-ਬਾਬਿਆਂ ਦੇ ਮਾਫ਼ੀਆ ਨਾਲ ਹੀ ਰਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਵੀ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚਲੀ ਉਂਗਲਵਿੱਚ ਬੜੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ:

ਚੱਲੋ ਛੱਡੋ ਜੀ, ਤੁਸੀਂ ਠੰਡਾ ਪੀਉਅਸੀਂ ਇੱਥੇ ਬੈਠੇ ਹੀ ਤੁਹਾਡੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਹਾਂਐਨ.ਆਰ.ਆਈ. ਦੀ ਮੱਦਦ ਕਰਨ ਦੀ ਸਾਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਹਦਾਇਤ ਹੈਸਾਹਿਬ ਬਹਾਦਰ ਨੇ ਸਾਰੇ ਕਾਗਜ਼ ਚੁੱਕ ਕੇ ਇੱਕ ਟਰੇ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੇ ਤੇ ਬੋਲੇ, “ਦੇਖੋ ਜੀ ਗੱਲ ਹੈ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂਜੇ ਤੁਸੀਂ ਕਹੋ ਮੈਂ ਹੁਣੇ ਗਾਰਦ ਭੇਜ ਕੇ ਮੁਕੰਦੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਚਿਮਟੇ ਛੈਣੇ ਸਣੇ ਮੁਕੰਦੇ ਦੇ, ਇੱਥੇ ਮੰਗਵਾ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਤੁਹਾਡਾ ਮੁਕੰਮਲ ਕਬਜ਼ਾ ਬਹਾਲ ਕਰਵਾ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ ਪਰ ਉਸ ਕਬਜ਼ੇ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਰੋਕਣਾ ਤੁਹਾਡੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈਮੈਂ ਸਿਰਫ ਇਕ ਵਾਰ ਤੁਹਾਡਾ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਵਾ ਸਕਦਾ ਹਾਂਕਿਉਂ ਜਗੀਰ ਸਿੰਘ ਜੀ?” ਪੁਲਿਸ ਵਾਲੇ ਨੇ ਵਿਚੋਲੇ ਨੂੰ ਹੁੰਗਾਰੇ ਲਈ ਉਕਸਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪੈਸੇ ਖਰੇ ਕਰ ਲਏ

-----

ਖਿਡਾਰੀਕਹਾਣੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵੱਲ ਸਾਡਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਦੀ ਹੈਪਰਵਾਸੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕਿਟ / ਸੱਟਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਕਿਸ ਹੱਦ ਤੱਕ ਵੜ ਕੇ ਪਰਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਸੁੱਖ-ਚੈਨ ਤਬਾਹ ਕਰਦਾ ਹੈ ਖਿਡਾਰੀਕਹਾਣੀ ਦਾ ਮੂਲ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦਵਾੜੇ ਦੀ ਮਾਰ ਹੇਠ ਆਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਉਮਰ ਭਰ ਦੀ ਜੋੜੀ ਹੋਈ ਕਮਾਈ ਗੰਵਾ ਲਈ ਹੈਅਨੇਕਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੇ ਪ੍ਰਵਾਰਾਂ ਸਮੇਤ ਖੁਦਕਸ਼ੀਆਂ ਕਰ ਲਈਆਂ ਹਨਸਟਾਕ ਮਾਰਕਿਟ / ਸੱਟਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਅਜੋਕੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ ਹਰ ਦੇਸ਼ / ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਅਟੁੱਟ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈਪਰ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ ਇਸ ਦੀ ਮਾਰ ਹੇਠ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੀ ਆਏ ਹੋਏ ਹਨਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵੀ ਰਾਤੋ ਰਾਤ ਅਮੀਰ ਬਨਣ ਦੀ ਖਾਹਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਨੇਕਾਂ ਵਾਰ ਸੱਟਾ ਬਾਜ਼ਾਰ / ਸਟਾਕ ਮਾਰਕਿਟ ਰੂਪੀ ਅਜਗਰ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵੱਲ ਖਿੱਚੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਅਜਗਰ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਜਕੜ ਦਾ ਉਦੋਂ ਹੀ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਭ ਕੁਝ ਤਬਾਹ ਹੋਣ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਰਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਲੜਾਈ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਬਣ ਕੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਦਿਲ ਕੰਬਾਊ ਖਬਰਾਂ ਪੜ੍ਹਦੇ/ਸੁਣਦੇ/ਦੇਖਦੇ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਸਟਾਕ ਦੀ ਕੀਮਤ 100 ਡਾਲਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ੇਅਰ ਤੋਂ ਡਿੱਗ ਕੇ 1 ਡਾਲਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਵੀ 100 ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਡਿੱਗ ਕੇ 1 ਡਾਲਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲਾਲਚ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਆਪਣੀ ਸਮਰੱਥਾ ਤੋਂ ਵੀ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਜਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਗਿਰਵੀ ਰੱਖ ਕੇ ਬੈਂਕਾਂ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਕਰਜ਼ੇ ਲੈ ਕੇ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕਿਟ ਵਿੱਚ ਖਰਚ ਦਿੱਤੇਇਸ ਲਾਲਚ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਕਿ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕਿਟ ਰਾਹੀਂ ਲੱਖਾਂ ਡਾਲਰ ਕਮਾ ਕੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਬੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਲੱਖਾਂ ਡਾਲਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ਬਲਕਿ ਉਹ ਕੋਈ ਵਧੀਆ ਵਿਉਪਾਰ ਵੀ ਸ਼ੂਰੂ ਕਰ ਦੇਣਗੇਪਰ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕਿਟ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਅਸਮਾਨ ਤੋਂ ਡਿੱਗ ਕੇ ਧਰਤੀ ਨਾਲ ਲੱਗ ਜਾਣ ਨਾਲ ਨ ਸਿਰਫ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਹੀ ਬੈਂਕਾਂ ਨੇ ਜ਼ਬਤ ਕਰ ਲਈ; ਬਲਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਰਿਕ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਵੀ ਤਬਾਹ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿ ਗਈਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜੇ ਪੰਜਾਬੀ ਪ੍ਰਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਲਾਕ ਹੋਏ ਅਤੇ ਅਨੇਕਾਂ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪਤਨੀਆਂ ਦੇ ਕਤਲ ਵੀ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏਕਹਾਣੀ ਖਿਡਾਰੀਵਿੱਚੋਂ ਪੇਸ਼ ਹਨ ਸੱਟਾ ਬਾਜ਼ਾਰ / ਸਟਾਕ ਮਾਰਕਿਟ ਦੀ ਮਾਰ ਹੇਠ ਆਏ ਹੋਏ ਇੱਕ ਪ੍ਰਵਾਰ ਦੀ ਤਰਸਨਾਕ ਹਾਲਤ ਦੇ ਦੋ ਦ੍ਰਿਸ਼:

1.

ਜਿਉਂ ਜਿਉਂ ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਦੇ ਭਾਅ ਉੱਤੇ ਜਾਣ ਲੱਗੇ ਤਿਉਂ ਤਿਉਂ ਹੀ ਦੋਵੇਂ ਜੀਅ ਕਿਰਸਾਂ ਕਰਕੇ ਸ਼ੇਅਰ ਖਰੀਦਣ ਲੱਗੇ...ਰਵੀ ਦਾ ਖਾਤਾ ਖਾਲੀ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀਉਹ ਓਵਰ ਟਾਈਮ ਦਾ ਕੋਈ ਘੰਟਾ ਨਾ ਗਵਾਉਂਦਾਸ਼ਾਨੀ ਵਾਲਾ ਸੁਝਾਇਆ ਪਾਰਟ ਟਾਈਮ ਕੰਮ ਵੀ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆਆਈ ਚਲਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੋ ਵੀ ਬਚਦਾ ਉਸ ਦੇ ਸ਼ੇਅਰ ਖਰੀਦੀ ਜਾਂਦਾਅੰਨ੍ਹੇ ਵਾਹ ਸ਼ੇਅਰ ਖਰੀਦ ਨੇ ਸ਼ਾਨੀ ਦੇ ਪੈਰ ਉਖਾੜ ਦਿੱਤੇਉਸ ਦੀ ਜਿਵੇਂ ਤੀਜੀ ਅੱਖ ਖੁੱਲ੍ਹ ਗਈ ਹੋਵੇਉਹ ਕਲਪਣ ਲੱਗੀਘਰ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਕੂਕਣ ਲੱਗੀਆਂਘਰ ਦਾ ਪੇਂਟ ਵੀ ਖਸਤਾ ਹੋਣ ਲੱਗਾਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਘਰ ਇੰਝ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰਖ਼ਾਨਾ ਹੋਵੇਬੱਸ ਥੋੜੇ ਦਿਨ ਰਹਿਣਾ ਹੈ ਤੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਸੁਆਰ ਹੋ ਜਾਣਾ ਹੈਨਿਆਣਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਹੀ ਕਿਸਨੂੰ ਸੀਨਿਆਣਿਆਂ ਨਾਲ ਜਦੋਂ ਸੰਪਰਕ ਹੀ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਤਾਂ ਨਿਆਣੇ ਵੀ ਆਪ ਹੁਦਰੇ ਹੋ ਗਏਸਾਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਹੀ ਇਕ ਹਨੇਰੀ ਗੁਫ਼ਾ ਵਿਚ ਸਫ਼ਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀਬੋਲਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਮੁੱਕ ਗਈਬੱਸ ਇਸ਼ਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਖੇਡ ਜਾਰੀ ਸੀ

2.

ਫੋਨ ਦੀ ਘੰਟੀ ਵੱਜੀਸ਼ਾਨੀ ਨੇ ਫੋਨ ਚੁੱਕਿਆ ਤਾਂ ਅੱਗੋਂ ਰਾਠੌਰ ਸੀਉਸ ਨੇ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀ ਕਿਹਾ ਪਰ ਸ਼ਾਨੀ ਬੋਲੀ, “ਢੱਠੇ ਖੁਹ ਵਿਚ ਪਵੇ ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਡਾਲਰ ਤੇ ਸਾਰੇ ਸ਼ੇਅਰਤੂੰ ਪੇਪਰ ਤਿਆਰ ਕਰਵਾ ਲੈ ਜਿੱਥੇ ਕਹੇਂਗਾ ਅਸੀਂ ਦਸਤਖਤ ਕਰ ਦੇਵਾਂਗੇਅੱਗੇ ਤੋਂ ਸਾਡਾ ਖਹਿੜਾ ਛੱਡ ਤੇ ਖ਼ਬਰਦਾਰ ਜੇ ਮੇਰੀ ਰਵੀ ਨੂੰ ਫ਼ੋਨ ਕੀਤਾਜੋ ਕਹਿਣਾ ਹੈ, ਜੋ ਡੀਲ ਕਰਨੀ ਹੈ, ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਪਟੱਕ ਦੇਣੇ ਸ਼ਾਨੀ ਨੇ ਫ਼ੋਨ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾਮੈਂ ਸੁਆਲੀਆ ਨਜ਼ਰਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਾਨੀ ਵੱਲ ਦੇਖਿਆਸ਼ਾਨੀ ਸਾਨੂੰ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਾਉਂਦੀ ਹੋਈ ਬੋਲੀ, “ਭਾ ਜੀ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰਾ ਰਵੀ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈਘਰ ਵੇਚ ਦਿਉਮੇਰਾ ਮਕਾਨ ਮੇਰਾ ਰਵੀ ਹੈਕੀ ਹੋਇਆ ਜੇ ਹਾਰ ਗਿਆਹੈ ਤਾਂ ਖਿਡਾਰੀਰਵੀ ਨੇ ਧੌਣ ਥੱਲਿਉਂ ਤੌਲੀਆ ਕੱਢਿਆ ਤੇ ਸ਼ਾਨੀ ਦੇ ਅੱਥਰੂ ਪੂੰਝਣ ਲੱਗਾ

-----

ਕੁਲਜੀਤ ਮਾਨ ਕਹਾਣੀ ਖੁਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂਵਿੱਚ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਯੁਵਕਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਡਰੱਗ ਸਮੱਸਿਆਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਾ ਹੈ; ਪਰ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਅੰਤ ਫਿਲਮੀ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਕਰਕੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਇਸ ਮਹੱਤਵ-ਪੂਰਨ ਸਮੱਸਿਆ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਨੂੰ ਹੀ ਘਟਾ ਕੇ ਦੇਖਦਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਅੰਤ ਸੁਖਾਵਾਂ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਅਧੀਨ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੇਤਲਾ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਅੰਤ ਨਕਲੀ ਜਿਹਾ ਲੱਗਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ

ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬੰਦੇ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਮੱਸਿਆ: ਪਰਵਾਸੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨੀਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਹੋਰਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਰੀਸੋ ਰੀਸ ਨਜਾਇਜ਼ ਢੰਗ ਵਰਤ ਕੇ ਕੈਨੇਡਾ ਪਹੁੰਚਣਾਪਰ ਇੱਥੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਫਿਰ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਕੋਸੀ ਜਾਣਾ ਕਿ ਇੱਥੇ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਰਫਤਾਰ ਵਾਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਨਿੱਕੀਆਂ ਨਿੱਕੀਆਂ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਮਾਨਣ ਲਈ ਵੀ ਉਸ ਕੋਲ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈਅਨੇਕਾਂ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਜਿਹੀ ਮਾਨਸਿਕ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਗੁਜ਼ਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨਖੁਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂਕਹਾਣੀ ਦੇ ਪਾਤਰ ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਦੀ ਮਨੋਦਸ਼ਾ ਵੀ ਕੂਝ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਿੰਦੀ ਹੈ:

ਅੰਕਲ ਜੀ, ਡੁਗਡੁਗੀ ਤਾਂ ਵਜਾਈ ਜਾ ਰਿਹੈਂ ਬਾਂਦਰ ਵਾਂਗ, ਪਰ ਦਿਲ ਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾਮੇਰੀ ਵੀ ਪਰਸਨਲ ਲਾਈਫ ਹੈ, ਇਹ ਗੱਲ ਇੰਨੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਮੈਂ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦਾ? ਮੈਂ ਤਾਂ ਅੰਕਲ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿਚੋਂ ਖੁਸ਼ੀ ਭਾਲਣ ਵਾਲਾ ਅਣਿਆਈ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜੀ ਰਿਹਾ ਸੀਹੁਣ ਤਾਂ ਇਉਂ ਲਗਦੈ ਜਿਵੇਂ ਸਾਰਾ ਸੰਸਾਰ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਘੂਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ

-----

ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਵਰਗੇ ਅਨੇਕਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਤਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪਰਵਾਸੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਬਾਂਦਰ ਵਾਂਗ ਡੁਗਡੁਗੀ ਵਜਾਈ ਜਾਣ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੁਝ ਨਹੀਂ; ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਆਪ ਤਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੋਖਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾਪਰ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਹ ਵੀ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਮਾਨਸਿਕ ਹਾਲਤ ਲਈ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਉਹ ਖੁਦ ਵੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫੋਕੀ ਸ਼ਾਨ ਦਿਖਾਣ ਖਾਤਰ ਆਪਣੀ ਵਿਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾ ਕੇ ਮਹੱਲਾਂ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਘਰ ਖ੍ਰੀਦ ਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬੈਂਕਾਂ ਦੇ ਭਾਰੀ ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਦੇ ਬੋਝ ਥੱਲੇ ਇੰਨਾਂ ਦਬਾ ਲਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਕੀਮਤੀ ਪਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਮਾਨਣ ਦੀ ਥਾਂ ਕਰਜ਼ੇ ਦਾ ਭਾਰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਵਾਧੂ ਡਾਲਰ ਕਮਾਉਣ ਵਿੱਚ ਹੀ ਗੁਜ਼ਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦੀ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਡੀ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮਹੱਲਾਂ ਵਰਗੇ ਘਰ ਖ੍ਰੀਦਣ ਲਈ ਉਹ ਇੰਨੀ ਜੱਦੋ-ਜਹਿਦ ਕਰਦੇ ਹਨ - ਉਨ੍ਹਾਂ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦਾ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਸਮਾਂ ਬਾਕੀ ਨਹੀਂ ਬਚਦਾਇਹ ਮਹੱਲਾਂ ਵਰਗੇ ਘਰ ਫੋਕੀ ਸ਼ਾਨ ਦਾ ਦਿਖਾਵਾ ਕਰਨੇ ਦੇ, ਮਹਿਜ਼, ਬਿੰਬ ਬਣਕੇ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਕਹਿਣ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਝਿਜਕ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇਖੁਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਦੇ ਬੱਚੇ ਵੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ:

ਨੋ ਡੈਡ, ਯੂ ਆਰ ਰੌਂਗ. ਇਹ ਸਭ ਤੁਸੀਂ ਸਾਡੇ ਲਈ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ, ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਲਈ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ, ਆਪਣੀ ਈਗੋ ਲਈ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋਜਦੋਂ ਦਾ ਸਰਤਾਜ ਅੰਕਲ ਨੇ ਵੱਡਾ ਘਰ ਲਿਆ ਤੁਹਾਡੀ ਨੀਂਦ ਹਰਾਮ ਹੋ ਗਈਤੁਸੀਂ ਵੱਡਾ ਘਰ ਲੈ ਕੇ ਉਹਨੂੰ ਕੰਮਪੀਟ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਸਾਈਕੀ ਹੈ ਤੁਹਾਡੀ, ਇਕੱਲੀ ਤੁਹਾਡੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਰਤਾਜ ਅੰਕਲ ਦੀ ਵੀ...

-----

ਪਰ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਇਹ ਈਗੋ, ਇਹ ਫੋਕੀ ਸ਼ਾਨ ਦਿਖਾਉਣ ਦੀ ਰੀਝ ਸਿਰਫ ਕੈਨੇਡਾ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀਇੰਡੀਆ ਦੀ ਸੈਰ ਕਰਨ ਗਏ ਵੀ ਉਹ ਆਪਣੀ ਇਹ ਆਦਤ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਹੀ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨਉੱਥੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਔਕਾਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਜ਼ੂਲ ਖਰਚ ਕਰਦੇ ਹਨਕੈਨੇਡਾ ਵਾਪਸ ਪਰਤਕੇ ਜਦੋਂ ਕਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡਾਂ ਉੱਤੇ ਕੀਤੇ ਖਰਚਿਆਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਬਿੱਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਨਿੱਤ ਕਲੇਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਮਿਹਣੋ-ਮਿਹਣੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਉੱਤੇ ਇਲਜ਼ਾਮਬਾਜ਼ੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਵਾਧੂ ਖਰਚੇ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਸੀਕਹਾਣੀ ਖੁਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਵੀ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਬੜੇ ਹੀ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ:

ਡੈਡ ਇੰਡੀਆ ਤੁਸੀਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਮਨਾਉਣ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੇ, ਟੈਨਸ਼ਨ ਖਰੀਦਣ ਜਾਂਦੇ ਹੋਛੁੱਟੀਆਂ ਤੋਂ ਬਾਦ ਬੰਦੇ ਫਰੈਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਵਾਪਸ ਆ ਕੇ ਮੌਮ ਵਾਪਸ ਆ ਕੇ ਸਿਰ ਤੇ ਚੁੰਨੀ ਬੰਨ੍ਹੀ ਰੱਖਦੀ ਆ ਮਹੀਨਾ ਮਹੀਨਾਮੇਰਾ ਤੇ ਦਿਲ ਕਰਦਾ ਸ਼ੂਟ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਵਰਗੇ ਸਿੱਧਿਆਂ ਦਾ ਵੀ ਦਿਲ ਦੁਖਾਉਂਦੇ ਆ

ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚਲੀ ਉਂਗਲਦੀ ਕਹਾਣੀ ਰਾਜਾਨਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬੰਦੇ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦੀਆਂ ਤਹਿਆਂ ਹੋਰ ਵਧੇਰੇ ਡੂੰਘੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫਰੋਲਦੀ ਹੈਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਮਰਦ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਵੀ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਨਿੱਜੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਵੀ ਕੋਈ ਅਰਥ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਔਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਵੀ ਕੋਈ ਅਰਥ ਹੁੰਦੇ ਹਨਪੰਜਾਬੀ / ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਜ਼ਾਤ-ਪਾਤ ਦਾ ਕੋਹੜ ਇਸ ਹੱਦ ਤੱਕ ਦਹਿਸ਼ਤ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜੋਕੇ ਵਿਕਸਤ ਗਿਆਨ-ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਯੁਗ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਰਦ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਮਾਜ ਔਰਤ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਨ-ਪਸੰਦ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ ਚੁਨਣ ਦੀ ਵੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾਜੇਕਰ ਕਦੀ ਔਰਤ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦੀ ਜੁਰੱਤ ਕਰਦੀ ਵੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਉੱਤੇ ਅਨੇਕਾਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਅੱਤਿਆਚਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨਅਨੇਕਾਂ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵਾਰਕ ਇੱਜ਼ਤ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਉਸਦਾ ਕਤਲ ਵੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਸਨ; ਕੈਨੇਡਾ, ਅਮਰੀਕਾ, ਇੰਗਲੈਂਡ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਪੱਛਮੀ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਸੇ ਹੋਏ ਪੰਜਾਬੀਆਂ / ਭਾਰਤੀਆਂ / ਪਾਕਿਸਤਾਨੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ / ਨੂੰਹਾਂ ਉੱਤੇ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਅਜਿਹੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰਾਂ / ਕਾਤਲਾਨਾ ਹਮਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਨਾ ਸਿਰਫ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਦੇ ਮੀਡੀਆ ਦੀਆਂ ਹੀ ਸੁਰਖੀਆਂ ਬਣਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ; ਬਲਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਂਤਕ ਅਸੈਂਬਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਚਰਚਾ ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈਸਮਾਂ ਵਿਹਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਵਾਲੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰ ਰਹੇ ਇੱਕ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਪਿਉ ਨੂੰ ਦੋ ਨਾਟਕੀ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਕੁਲਜੀਤ ਮਾਨ ਰਾਜਾਨਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਕਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ:

1.

ਮੈਂ ਅਜੇ ਸੋਚ ਹੀ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਚੀਕ ਸੀ ਜਾਂ ਮੇਰਾ ਵਹਿਮ, ਜਦੋਂ ਸਰਦਾਰ ਮੋਹਣ ਸਿੰਘ ਦੀ ਭਬਕ ਸਾਰਾ ਘਰ ਹਿਲਾ ਗਈ, “ਇਹ ਨੂੰ ਚੁੱਪ ਕਰਾ ਲਉ, ਨਹੀਂ ਤੇ ਡੱਕਰੇ ਕਰਕੇ ਹਰੀਕੇ ਪੱਤਣ ਰੋੜ੍ਹ ਆਊਂਵੱਡੀ ਸਿਆਣੀ ਨੂੰਅਖੇ, ਮੈਂ ਇੱਥੇ ਨਹੀਂ ਉੱਥੇ ਵੱਸਣਾ ਸਾਡੀ ਅਣਖ ਨਾਲੋਂ ਕੈਨੇਡਾ ਅੱਜ ਵੱਡਾ ਹੋ ਗਿਆਅਖੇ ਕੱਲ੍ਹ ਜੰਮੀ ਭੂਤਨੀ ਤੇ ਸਿਵਿਆਂ ਚ ਅੱਧਇਹ ਸਾਨੂੰ ਬਣਾਊ ਪਾਂਡੀ, ਅਖੇ ਮੈਂ ਰਣਬੀਰ ਨੂੰ ਸੱਦਣਾ, ਉਏ ਬੰਦਾ ਪੁੱਛੇ ਮੈਂ ਆਪ ਕੁੜਮਾਈ ਕੀਤੀ ਆਪ ਤੋੜ ਦਿੱਤੀ ਤੁਸੀਂ ਟਿੰਡੀਆਂ ਲੈਣੀਆਂ ਮੇਰੇ ਫੇਸਲੇ ਤੋਂ? ਉਹ ਦੋ ਟਕਿਆਂ ਦੇ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਸੱਦਾਂਗੇ, ਇਹਦੇ ਕਰਕੇ? ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲੋਂ ਸਾਡੀ ਦਹਿਲੀਜ਼ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਵੀ ਨਾ ਝੱਲੀ ਗਈ? ਕੀ ਫਰਕ ਪੈਂਦਾ ਸੀ ਜੇ ਚਾਰ ਦਿਨ ਗੇੜਾ ਲਾ ਕੇ ਸਾਡੇ ਰੁਪੀਏਏ ਏਧਰ-ਓਧਰ ਕਰ ਦਿੰਦੇਇਹ ਨੂੰ ਸਮਝਾ ਕੇ ਰੱਖੋ ਜੇ ਬੰਦੇ ਦੇ ਤੁਖ਼ਮ ਹੋ ਤੇਪਿਤਾ ਜੀ ਕੰਧ ਸੁੱਟ ਕੇ ਬਾਹਰ ਹੋ ਗਏ

2.

ਓਏ ਸ਼ੈਲਾ ਕੌਣ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਮੇਰੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਦਖ਼ਲ ਦੇਣ ਵਾਲੀ? ਅੱਜ ਸਰਦਾਰ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ, ਜਿਹਦੀ ਖੜਪੈਂਚੀ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਪਸ਼ੂ ਵੀ ਪੂਛ ਨਹੀਂ ਮਾਰਦੇ, ਉਹ ਕੱਲ੍ਹ ਦੀ ਛੋਕਰੀ ਤੋਂ ਸਲਾਹ ਪੁੱਛੂਗਾ? ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਿਆਣੀ ਹੋ ਗਈ? ਤੁਹਾਡੀ ਮਾਂ ਨੇ ਕਦੇ ਮੈਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਨਹੀਂ; ਮੇਰੇ ਹਰ ਹੁਕਮ ਅੱਗੇ ਫੁੱਲ ਚੜਾਉਂਦੀ ਹੈਇਸੇ ਕਰਕੇ ਸਾਰੇ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਵਿਚ ਇਹਦੀ ਸਰਦਾਰੀ ਹੈ ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਮੂਰਖ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਤੋਂ ਜਿ਼ਆਦਾ ਸਿਆਣੇ ਹੋ ਗਏ? ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਬਹਿਸੋਗੇ? ਓਏ ਮੈਂ ਇਸ ਘਰ ਦਾ ਵਡੇਰਾ, ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਸਾਰੀਆਂ ਬਰਕਤਾਂਪੁੱਤਰਾ, ਜਨਾਨੀਆਂ ਮਗਰ ਨਹੀਂ ਲੱਗੀ ਦਾ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਠ ਪੜ੍ਹਾਉਂ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਸਰਦਾਰੀ ਸ਼ਾਨ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣੀ ਹੈਓਏ ਕੋੜਮਾਂ ਵੱਡਾ ਹੋ ਜਾਊ ਤਾਂ ਆਪਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਵਧੂ, ਭੂਆ ਦਾ, ਟੱਬਰ ਆ ਜਾਊ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਹੀ ਬਾਹਵਾਂ ਵਧਣੀਆਂਜਨਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਜੂਠੇ ਭਾਂਡਿਆਂ ਵਿਚ ਅੰਨ ਖਵਾਈਦਾ ਬੱਲਿਆ...

-----

ਪਰਵਾਸੀ ਬੰਦਿਆਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹੱਤਵ-ਪੂਰਣ ਸਮੱਸਿਆਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਇਮੀਗਰੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਜਿਹੜੇ ਵਿਆਹੇ ਹੋਏ ਲੋਕ ਰਫਿਊਜੀ ਬਣਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਾਰੀ ਦਸ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਇੰਡੀਆ ਦਾ ਚੱਕਰ ਲਗਾਉਣਾ ਵੀ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਸੀਅਨੇਕਾਂ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੇ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ, ਮਹਿਜ਼, ਆਪਣੀ ਇਕੱਲਤਾ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸੈਕਸੂਅਲ ਸਬੰਧ ਪੈਦਾ ਕਰ ਲਏ ਅਤੇ ਕਈਆਂ ਨੇ ਇਮੀਗਰੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਖਾਤਰ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਕੱਚੇ ਵਿਆਹ ਕਰ ਲਏ ਤਾਂ ਜੁ ਦੋ ਚਾਰ ਸਾਲ ਬਾਹਦ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਔਰਤਾਂ ਤੋਂ ਤਲਾਕ ਲੈ ਕੇ ਇੰਡੀਆ / ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਬੈਠੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਆਉਣ ਲਈ ਸਪਾਂਸਰ ਕਰ ਸਕਣਅਜਿਹੀਆਂ ਅਨੇਕਾਂ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿੱਛੇ ਇੰਡੀਆ ਰਹਿ ਗਈਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਫਿਊਜੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਇਕੱਲਤਾ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਹਾਣ ਦੇ ਹੋਰਨਾਂ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲ ਸੈਕਸੂਅਲ ਸਬੰਧ ਪੈਦਾ ਕਰ ਲਏ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਰੌਜ਼ਾਨਾ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਆਮ ਵਾਂਗ ਜਿਉਣ ਲੱਗੀਆਂਅਜਿਹੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਨੇਕਾਂ ਰਫਿਊਜੀਆ ਵੱਲੋਂ ਕੇਨੇਡਾ ਲਈ ਸਪਾਂਸਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਕੈਨੇਡਾ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਵੀ ਮੁੜ ਆਪਣੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਬਦਲ ਨਾ ਸਕੀਆਂਇਨ੍ਹਾਂ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੇਕਾਂ ਪ੍ਰਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿੱਤ ਦਾ ਕਲੇਸ਼ ਰਹਿਣ ਲੱਗਾ ਜਾਂ ਕੁਝ ਸਾਲ ਇਕੱਠੇ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਹਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਤਲਾਕ ਹੋਣ ਲੱਗੇਸਰਾਪਿਆ ਪਲਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ ਕੁਲਜੀਤ ਮਾਨ ਇੰਡੀਆ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਕੇ ਮੌਜ ਮੇਲਾ ਕਰਦੀ ਇੱਕ ਪਤਨੀ ਦਾ ਚਿਤ੍ਰ ਬੜੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ:

ਇਹ ਮੈਡਮ ਬਿੱਟੂ ਹੋਣਾਂ ਦੇ ਗੁਆਂਢ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈਇਹਦੇ ਘਰ ਵਾਲਾ ਏਜੰਟਾਂ ਨਾਲ ਅੱਟੀ ਸੱਟੀ ਲਾ ਕੇ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੈਨੇਡਾ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆਉਹ ਨੂੰ ਗਏ ਨੂੰ ਪੰਜ ਸਾਲ ਤੋਂ ਜਿ਼ਆਦਾ ਹੋ ਗਏ ਹਨਅਜੇ ਪੱਕਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆਪੈਸੇ ਭੇਜਦਾ ਹੈਪੈਸੇ ਕੱਲੇ ਨੂੰ ਇਹਨੇ ਚੱਟਣਾ, ਹੋਰ ਵੀ ਤਾਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਹਨ ਇਹਦੀਆਂਇਹ ਇੱਥੇ ਐਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈਮਰੂਤੀ ਕਾਰ ਰੱਖੀ ਹੋਈ ਹੈਸੱਸ ਸਹੁਰਾ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਬਿੱਟੂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਚੜ੍ਹਿਆ ਹੈਇਸੇ ਸ਼ੌਕ ਸਦਕਾ ਉਹ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਆਉਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈਘਰ ਦੇ ਨਿੱਕੇ ਮੋਟੇ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਮੈਡਮ ਨਾਲ ਰਲ ਗਿਆ ਹੈਬਥੇਰੀ ਧੁੱਖ-ਬੰਨ੍ਹ ਹੋਈ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਖੁਲ੍ਹਕੇ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਬੋਲਦਾਉਮਰਾਂ ਦੇ ਫਰਕ ਨੂੰ ਮੈਡਮ ਨੇ ਢਾਲ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਲਾਲਚ ਨੂੰ ਬਿੱਟੂ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਉੱਚਾ ਨਹੀਂ ਉਭਾਸਰਦੇ ਤੇ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਇਹਨਾਂ ਦੋਵਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਆੜ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਅੱਗੇ ਵੱਧਦੇ ਹੁਣ ਕਿਤੇ ਦੀ ਕਿਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਹਨਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਆਦਤ ਬਣਾ ਬੈਠੇ ਹਨ

-----

ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬੰਦੇ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਬਹੁਤ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੈਅਨੇਕਾਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਜਿਹੜੀਆਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇੰਡੀਆ / ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸੋਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ; ਪਰ ਪੱਛਮੀ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਗੱਲਾਂ ਆਮ ਜਿਹੀਆਂ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਬੈਂਕ ਦੇ ਵਿਆਜ ਦੀ ਦਰ ਅਸਮਾਨ ਨੂੰ ਛੋਹਣ ਲੱਗੀ ਤਾਂ ਅਨੇਕਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਮਹੱਲਾਂ ਵਰਗੇ ਖ੍ਰੀਦੇ ਹੋਏ ਘਰਾਂ ਦੀ ਮੋਰਗੇਜ ਦੇਣੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਗਈਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਹੱਥੋਂ ਸਭ ਕੁਝ ਜਾਂਦਾ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਡਰ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਬੈਂਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲੈਣਗੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਇਨਸ਼ੌਰੈਂਸ਼ ਕਰਵਾ ਕੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪੇ ਹੀ ਅੱਗ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਇਨਸ਼ੌਰੈਂਸ਼ ਕੰਪਨੀਆਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਕੀਮਤ ਵਸੂਲ ਕਰ ਸਕਣਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀਆ ਵਿੱਚ ਉਂਝ ਵੀ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਦੇਖਾ ਦੇਖੀ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਘਰ ਖ੍ਰੀਦਣ ਦੀ ਦੌੜ ਲੱਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈਭਾਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮੋਰਗੇਜ਼ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਕਿਸ਼ਤਾਂ ਦੇਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਨਾਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਬੈਂਕ ਦੇ ਕਰਜਿ਼ਆਂ ਦੇ ਭਾਰ ਥੱਲੇ ਦੱਬ ਜਾਂਦੇ ਹਨਅਜਿਹੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਰਖੀਆਂ ਬਣਦੀਆਂ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਇਨਸ਼ੌਰੈਂਸ਼ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਕਿੰਨੇ ਲੋਕ ਫੜੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪ ਹੀ ਅੱਗ ਲਗਾ ਕੇ ਸਾੜਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਇਨਸ਼ੋਰੈਂਸ ਕੰਪਨੀਆ ਤੋਂ ਘਰ ਦੀ ਕੀਮਤ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਕਰਾਈ ਹੋਈ ਕੀਮਤ ਵਸੂਲ ਕਰ ਸਕਣਦੀਵਾਲੀ ਮੁਬਾਰਕਕਹਾਣੀ ਦਾ ਪਾਤਰ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਵੀ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ; ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਇਸ ਯਤਨ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ:

ਮੈਂ ਕਿਚਨ ਦੀ ਬੱਤੀ ਜਗਾਈਕਿਚਨ ਵਿੱਚੋਂ ਬੂ ਆ ਰਹੀ ਸੀਸਕੀਮ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋ ਗਈ ਸੀਤਵਿਆਂ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਕਾਊਂਟਰ ਦਾ ਕਾਫੀ ਹਿੱਸਾ ਝੁਲਸਿਆ ਪਿਆ ਸੀਮੈਂ ਇਹਨੂੰ ਕਿਹਾ ਵੀ ਸੀ ਬਾਂਦਰੀ ਜਿਹੀ ਨੂੰ ਬਟਰ ਤੇ ਕਰਿਸਕੋ ਤੇਲ ਬਾਹਰ ਕਾਊਂਟਰ ਤੇ ਹੀ ਰੱਖ ਦੇਕਾਊਂਟਰ ਤੇ ਪਾਈ ਗੈਸ ਨੂੰ ਅੱਗ ਤਾਂ ਲੱਗ ਗਈ ਸੀ ਪਰ ਉਹ ਫੈਲੀ ਨਹੀਂ ਸੀਮੈਂ ਤਜਰਬਾ ਵੀ ਕੀਤਾ ਸੀਮੋਮਬੱਤੀ ਨੂੰ ਛੋਟਾ ਕਰਕੇ ਫ੍ਰਜ਼ਿਡ ਆਈਸ ਕਰੀਮ ਵਿੱਚ ਟੇਢਾ ਗੱਡਿਆ ਸੀ ਕਿ ਜਿਉਂ ਹੀ ਆਈਸ ਕਰੀਮ ਪਿਘਲੇਗੀ ਮੋਮਬੱਤੀ ਦੀ ਲਾਟ ਕਾਊਂਟਰ ਤੇ ਪਾਏ ਗੈਸ ਨੂੰ ਭੰਬੂਕਾ ਬਣਾ ਦੇਵੇਗੀਫੈਲੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਨਾ ਆਈਸ ਕਰੀਮ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਣਾ ਸੀ ਤੇ ਨਾ ਮੋਮਬੱਤੀ ਦਾਇਸ ਪਰੋਸੈਸ ਲਈ ਅੱਧਾ ਘੰਟਾ ਲਗਣਾ ਸੀ ਤੇ ਉਦੋਂ ਤਕ ਅਸੀਂ ਭਾਰਦਵਾਜ ਦੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚ ਜਾਣਾ ਸੀਅੱਗ ਦੀਆਂ ਲਪਟਾਂ ਨੇ ਮੇਰੀ ਮੋਰਗੇਜ਼ ਨੂੰ ਸਾੜ ਕੇ ਸੁਆਹ ਕਰ ਦੇਣਾ ਸੀਘਰ ਦੀ ਕੀਮਤ ਪੇਪਰਾਂ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਗਿਣ ਗਿਣ ਕੇ ਇਨਸ਼ੋਰੈਂਸ਼ ਨੇ ਮੇਰਾ ਸਾਰਾ ਭਾਰ ਲਾਹ ਦੇਣਾ ਸੀਸਮਾਨ ਦੀ ਇਨਸ਼ੌਰੈਂਸ਼ ਮੈਂ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਖਰੀ ਕਰਵਾਈ ਸੀਗੱਫ਼ਾ ਲੈ ਕੇ ਮੈਂ ਇੰਡੀਆ ਨੂੰ ਤਿੱਤਰ ਹੋ ਜਾਣਾ ਸੀ ਪਰ ਮੇਰਾ ਸਾਰਾ ਕੀਤਾ ਕਰਾਇਆ ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਪੈ ਗਿਆ ਸੀ

-----

ਦੀਵਾਲੀ ਮੁਬਾਰਕਕਹਾਣੀ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦੀਆਂ ਤਹਿਆਂ ਫਰੋਲਦੀ ਹੋਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵੱਲ ਸਾਡਾ ਧਿਆਨ ਦੁਆਉਂਦੀ ਹੈਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਪਿੱਛੇ ਇੰਡੀਆ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਗਏ ਆਪਣੇ ਭੈਣਾਂ, ਭਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਹਰ ਜਾਇਜ਼-ਨਜਾਇਜ਼ ਢੰਗ ਵਰਤਿਆਆਪਣੀਆਂ ਹੀ ਪਤਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਗਜ਼ੀ ਤਲਾਕ ਦੇ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਦਿਉਰਾਂ / ਜੇਠਾਂ ਨੂੰ ਸਪਾਂਸਰ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆਆਪਣੀਆਂ ਹੀ ਪਤਨੀਆਂ ਤੋਂ ਚਾਚਿਆਂ, ਤਾਇਆਂ ਨੂੰ ਸਪਾਂਸਰ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆਨੈਤਿਕਤਾ ਦੀਆਂ ਧੱਜੀਆਂ ਉਡਾਂਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਰ ਪ੍ਰਵਾਰਕ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ ਨਜਾਇਜ਼ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਨਜਾਇਜ਼ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੈਨੇਡਾ ਬੁਲਾਇਆਇਹ ਗੱਲ ਹੁਣ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਇਮੀਗਰੇਸ਼ਨ ਵਿਭਾਗ ਤੋਂ ਵੀ ਲੁਕੀ ਨਹੀਂ ਰਹੀਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੀ ਸ਼ੱਕੀ ਕੇਸਾਂ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਇਮੀਗਰੇਸ਼ਨ ਅਫਸਰ ਇੰਡੀਆ ਭੇਜਣੇ ਸ਼ੁਰੁ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨਕੁਲਜੀਤ ਮਾਨ ਵੀ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਵੱਲ ਸਾਡਾ ਧਿਆਨ ਦੁਆਉਂਦਾ ਹੈ:

ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਦੀ ਉਮਰ ਉਨੱਤੀ ਸਾਲ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਹਦਾ ਆਪਣੀ ਭਾਬੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆਦੋਵੇਂ ਹਮ ਉਮਰ ਸਨਮੇਰਾ ਤਲਾਕ ਕਾਗਜ਼ੀ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਕਾਗਜ਼ੀ ਤਲਾਕ ਨਾਲ ਜਿਵੇਂ ਮੇਰਾ ਵਿਆਹ ਕਾਗਜ਼ੀ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿ ਗਿਆਸਿੰਮੀ ਮੇਰੀ ਇੱਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਸੀ ਹੁਣਉਹ ਸਿਮਟ ਕੇ ਫੇਰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਬੁੱਕਲ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਈ ਸੀਇਮੀਗਰੇਸ਼ਨ ਕਾਊਂਸਲਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਸਿੰਮੀ ਤੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਦੀਆਂ ਬੜੀਆਂ ਰਮਾਂਟਿਕ ਫੋਟੋਆਂ ਖਿੱਚੀਆਂ ਗਈਆਂਆਪਣੀ ਬੀਵੀ ਦੇ ਵਿਆਹ ਦੀ ਮੂਵੀ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਹੱਥੀਂ ਬਣਾਈਅੰਬੈਸੀ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਫੋਟੋਆਂ ਮੈਂ ਆਪ ਖਿੱਚੀਆਂਹੁਸ਼ਿਆਰ ਖ਼ੁਸ਼ ਸੀਮੈਂ ਨਹੀਮੇਰਾ ਬਾਪ ਖੁਸ਼ ਸੀ, ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਬੇਵੱਸ ਤਮਾਸ਼ਾਈ ਸੀਉਸ ਦੀ ਮਮਤਾ ਪਤਨੀ ਧਰਮ ਥੱਲੇ ਦੱਬ ਕੇ ਕਦੋਂ ਦੀ ਮਰ ਖੱਪ ਗਈ ਸੀ

-----

ਵਿਚਲੀ ਉਂਗਲਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਬਾਰੇ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਖਤਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਹਾਣੀ ਚਿੜੀਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂਇਹ ਕਹਾਣੀ ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚਲੀਆਂ ਹੋਰਨਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈਇਸ ਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ ਕਾਵਿਕਤਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈਇਸ ਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਕਨੀਕਾਂ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ - ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸਥਿਤੀ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪਾਤਰ ਆਪਣੀ ਅਦਾਕਾਰੀ ਦਿਖਾ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪਿੱਠਭੂਮੀ ਵਿੱਚ ਪਰਦੇ ਉੱਤੇ ਕੋਈ ਫਿਲਮ ਦਿਖਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਕੋਈ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦਿਖਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨਇਹ ਕਹਾਣੀ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਵੀ ਅਨੇਕਾਂ ਪਹਿਲੂਆਂ ਤੋਂ ਚਰਚਾ ਛੇੜਦੀ ਹੈ

-----

ਕੈਨੇਡਾ ਦਾ ਕਾਨੂੰਨ ਮਰਦ ਨੂੰ ਔਰਤ ਉੱਤੇ ਜਿਸਮਾਨੀ ਜਾਂ ਮਾਨਸਿਕ ਹਿੰਸਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾਅਜਿਹੀ ਕਿਸੀ ਵੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਕੈਨੇਡਾ ਦਾ ਕਾਨੂੰਨ ਹੱਕ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਮੱਦਦ ਮੰਗ ਸਕਦੀ ਹੈਪਰ ਹਕੀਕਤ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹਾਲਤਾਂ ਵੀ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਮਰਦਾਂ ਨੂੰ ਕਹਿ ਦਿੰਦੀਆ ਹਨ ਕਿ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਜਿੰਨਾ ਮਰਜ਼ੀ ਮਾਰ ਲੈ / ਕੁੱਟ ਲੈ ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਨ ਜਾਵੀਂਭਾਵੇਂ ਕਿ ਕੁਲਜੀਤ ਮਾਨ ਵੀ ਆਪਣੀ ਕਹਾਣੀ ਚਿੜੀਵਿੱਚ ਵੀ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਸਮਾਜ ਦੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਹਕੀਕਤ ਹੀ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ; ਪਰ ਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪਾਠਕ ਦੀ ਚੇਤਨਾ ਵਿੱਚ ਗਲਤ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਬੀਜ ਬੀਜੇ ਜਾਣ ਦਾ ਵੀ ਡਰ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈਕਹਾਣੀ ਚਿੜੀਵਿੱਚੋਂ ਪੇਸ਼ ਹਨ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਬਿਆਨਦੀਆਂ ਦੋ ਉਦਾਹਰਣਾਂ:

1.

ਮੈਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਥੱਪੜ ਪਏ ਹਨਉਸ ਦੇ ਥੱਪੜ ਖਾ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਸਕੂਨ ਮਿਲਦਾ ਹੈਜਿਵੇਂ ਮੈਂ ਨੰਗੇ ਪੈਰ ਤਰੇਲੇ ਘਾਹ ਤੇ ਤੁਰ ਕੇ ਹਟੀ ਹੋਵਾਂਕੁਲਵੰਤ ਦੇ ਥੱਪੜ ਮੇਰੇ ਤੇ ਅਹਿਸਾਨ ਹਨਮੇਰਾ ਕਰਜ਼ਾ ਉਤਰ ਰਿਹਾ ਹੈਜਿਉਂ ਜਿਉਂ ਘਰ ਦੀਆਂ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਵੱਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਤਿਉਂ ਤਿਉਂ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਦਿਮਾਗ਼ ਦਾ ਬੋਝ ਵੀ ਵਧਦਾ ਹੈਪਰ ਇਹ ਥੱਪੜ ਮੇਰੇ ਲਈ ਵਰਦਾਨ ਹਨਕਈ ਵਾਰੀ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਅਚਵੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਥੱਪੜ ਜਿਵੇਂ ਓਵਰ ਡਿਊ ਹੋ ਗਏ ਹਨਠੀਕ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿਵੇਂ ਅੱਧੇ ਸਿਰ ਦੀ ਪੀੜ ਮੈਨੂੰ ਸਕੂਨ ਦਿੰਦੀ ਹੈਦੁਸਰੇ ਦਿਨ ਇਹ ਪੀੜ ਹੁੰਦੀ ਹੀ ਹੈਮੈਂ ਦੁਆਈ ਖਾ ਲੈਂਦੀ ਹਾਂ

2.

ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਵੱਡੇ ਬੇਟੇ ਦਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਾਪ ਦਾ ਥੱਪੜ ਰੋਕਣਾ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਤੇ ਪਿਆ ਛਾਪਾ ਲੱਗਾਕੁਲਵੰਤ ਦੀ ਵਹੁਟੀ ਦਾ ਘੋਰ ਅਪਮਾਨਇੰਝ ਲੱਗਾ ਜਿਵੇਂ ਵੱਡਾ ਬੇਟਾ ਕੋਈ ਅਜਨਬੀ ਹੋਵੇਜਿਸ ਨੂੰ ਘਰ ਦੇ ਦਸਤੂਰ ਦੀ, ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਸਮਝ ਨਾ ਹੋਵੇਦਮਨ ਨੂੰ ਵੀ ਗੁੱਸਾ ਲੱਗਾਨਾਰੰਗੀ ਸਿੰਪਸਨ ਸ਼ੋਅ ਦੇਖਣ ਵਿੱਚ ਮਸਤ ਸੀਦਮਨ ਨੇ ਇੱਕ ਲੰਬਾ ਸਾਹ ਲਿਆਐਸਾ ਸਾਹ ਉਸ ਨੇ ਪਹਿਲਾ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਸੀਉਸ ਦੇ ਸੁੱਜ ਰਹੇ ਲੱਗਦੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿਚ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਜਲੂਣ ਹੋਈਉਹ ਕਰਦ ਲੈ ਕੇ ਸੋਫ਼ੇ ਤੇ ਬੈਠ ਗਈਕੁਲਵੰਤ ਦਾ ਕੋਈ ਕਸੂਰ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਇਹ ਤਾਂ ਸਰਾਸਰ ਵੱਡੇ ਬੇਟੇ ਦੀ ਵਧੀਕੀ ਸੀਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਲਿਵ-ਰੂਮ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੀ ਫੋਟੋ ਵੀ ਵਿੰਗੀ ਹੋ ਗਈ ਲੱਗੀਇਹ ਕੇਸਾ ਵਿੰਗ ਹੈ? ਕੁਲਵੰਤ ਪੰਜ ਦਿਨਾਂ ਬਾਦ ਆਪਣੇ ਬਿਜ਼ਨਸ ਤੋਂ ਘਰ ਮੁੜਿਆ ਸੀਘਰ ਵਿੱਚ ਪਈ ਚੱਪਾ ਕੁ ਬੋਤਲ ਲੱਭ ਨਹੀਂ ਰਹੀ ਸੀਐਤਵਾਰ ਦਾ ਦਿਨ, ਠੇਕੇ ਬੰਦ ਸਨਮੈਂ ਉਸ ਚੱਪਾ ਕੁ ਸ਼ਰਾਬ ਵਾਲੀ ਬੋਤਲ ਦਾ ਖਿਆਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਰੱਖ ਸਕੀ ਸੀਗਾਹਲਾਂ ਦੀ ਵਾਛੜ ਵਿੱਚ ਹੀ ਮੈਂ ਸੋਚ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਜਿੰਨੀ ਜਲਦੀ ਹੋ ਸਕੇ ਇਹ ਥੱਪੜ ਵਾਲਾ ਕੰਮ ਮੁਕਾਵੇਇਕ ਕੰਮ ਤੋਂ ਬਾਦ ਕੁਲਵੰਤ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਤੇ ਮੈਂ ਵੀਪਰ ਵੱਡੇ ਬੇਟੇ ਨੇ ਸਾਰਾ ਸੰਤੁਲਨ ਹੀ ਵਿਗਾੜ ਦਿੱਤਾ ਸੀ

ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚਲੀ ਉਂਗਲਦੀ ਆਖਰੀ ਕਹਾਣੀ ਰੰਗ ਕਾਟਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ ਮੈਨੂੰ ਦਿਲਚਸਪ ਨਹੀਂ ਲੱਗੀਉਹ ਕਹਾਣੀ ਮੈਂ ਜਿੰਨੀ ਜਲਦੀ ਹੋ ਸਕੇ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀਇਹ ਕਹਾਣੀ ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਕਾਹਲੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਲੱਗੀ ਅਤੇ ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਨਕਲੀ ਜਿਹੇ ਹੀ ਲੱਗੇ

-----

ਕੁਲਜੀਤ ਮਾਨ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਇੱਕ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਮੈਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰੀ ਹੀ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ ਹੈਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚਲੀ ਉਂਗਲਦੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾ ਨਾਲ, ਨਿਰਸੰਦੇਹ, ਕੁਲਜੀਤ ਮਾਨ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਚੇਤੰਨ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਹਾਣੀਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈਉਸ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬੰਦੇ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦੀਆਂ ਤਹਿਆਂ ਫਰੋਲਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਰੌਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਆ ਰਹੇ ਸੰਕਟਾਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪਏ ਸਮਾਜਿਕ, ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਕਾਰਨਾਂ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਚੇਤੰਨ ਕਹਾਣੀਕਾਰਾਂ ਦੀ ਹੀ ਲੋੜ ਹੈ


No comments: